پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 487 |
| تعداد مقالات | 3,789 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,504,249 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,619,631 |
مبانی انسان‌شناختی تربیت زبانی در قرآن کریم | ||
| پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 3، مهر 1404، صفحه 32-7 اصل مقاله (2.99 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48310/riet.2025.19821.1454 | ||
| نویسندگان | ||
| وحید پرویزی* 1؛ احمد سلحشوری2؛ ایراندخت فیاض3 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| 2دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران. | ||
| 3دانشیار، گروه فلسفه تعلیم و تربیت، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران | ||
| چکیده | ||
| پژوهش حاضر با رویکرد کیفی و با روش تحلیلی استنباطی، به تبیین مبانی انسان‌شناختی تربیت زبانی در قرآن کریم می‌پردازد. این مطالعه با تأکید بر اهمیت نگرش به انسان در سیاست‌گذاری‌های تربیتی، استدلال می‌کند که علی‌رغم جایگاه محوری زبان در هویت انسانی و نقش آن در تعاملات اجتماعی، ساحت تربیت زبانی در اسناد بالادستی و متون آموزشی مورد غفلت واقع شده است. پژوهش حاضر با مفهوم‌شناسی تربیت (هرگونه اقدام منجربه تأثیر مطلوب) و زبان (حیث کاربردی و هنجاری زبان) و تربیت زبانی(آموزش بکارگیری موثرتر و مفیدتر زبان)، مبانی انسان‌شناختی قرآنی را در دو دسته عام و خاص تبیین کرده است. مبانی عام شامل: دو بعدی بودن انسان (روحانی- جسمانی)، اصالت روح، فناناپذیری، برخورداری از اراده و اختیار، داشتن فطرت الهی، کمال‌طلبی، و وجود قوای متعدد و درهم تنیده است. مبانی خاص مرتبط با تربیت زبانی نیز شامل بهره‌مندی انسان از قوه تکلم (بیان)، بهره‌مندی از قوه عقلانی (در ابعاد نظری و عملی و نقش آن در معناسازی و تکلم)، اجتماعی بودن انسان و نیاز او به زبان برای ارتباط، نیازمندی مطلق انسان (در ابعاد وجودی، معنوی، جسمانی، و ارتباطی) و مسئولیت‌پذیری او در قبال افعال و پیامدهای گفتار، و نهایتاً ساختارپذیری و تربیت‌پذیری قوای انسان و ضرورت بهره‌برداری مطلوب از همه ظرفیت‌ها برای تکامل است. در مجموع می‌توان گفت، تربیت زبانی مطلوب، بر پایه این مبانی قرآنی، تلاشی برای بکارگیری مؤثر، مؤدبانه، حکیمانه، صادقانه و دلسوزانه زبان در راستای تعالی فرد و جامعه است. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| قرآن؛ مبانی انسان‌شناختی؛ ساحت تربیتی؛ تربیت زبانی | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Anthropological Foundations of Language Education in the Qur’an | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Vahid Parvizi1؛ Ahmad Salahshoori2؛ Irandokht Fayaz3 | ||
| 1PhD., Student, Department of Philosophy of Education, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| 2Associate Professor, Department of Philosophy of Education, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| 3Associate Professor, Department of Philosophy of Education, Allameh Tabataba'i University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| This study, adopting a qualitative approach and an inferential–analytical method, seeks to elucidate the anthropological foundations of language education in the Qur’an. With an emphasis on the significance of anthropological perspectives in educational policy-making, the research argues that despite the central role of language in human identity and its function in social interactions, the domain of language education has been neglected in upstream documents and educational texts. By conceptualizing education (any action leading to desirable influence), language (the functional and normative aspect of language), and language education (teaching the more effective and beneficial use of language), the Qur’anic anthropological foundations are categorized into general and specific principles. The general foundations include: the duality of human nature (spiritual–physical), primacy of the soul, immortality, possession of will and free choice, divine fitrah (innate disposition), perfection-seeking, and the existence of multiple intertwined faculties. The specific foundations related to language education include: human possession of the faculty of speech (bayān), the rational faculty (both theoretical and practical, and its role in meaning-making and speech), human sociability and need for language in communication, absolute dependency of human beings (existential, spiritual, physical, and relational), human accountability for actions and consequences of speech, and finally, the structure and educability of human faculties along with the necessity of optimal utilization of all capacities for perfection. Overall, it can be concluded that desirable language education, based on these Qur’anic foundations, is an effort to employ language effectively, courteously, wisely, truthfully, and compassionately, in pursuit of the elevation of the individual and society. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Qur’an, Anthropological Foundations, Educational Domain, Language Education | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
ابن منظور، محمد بن مکرم (1414ق). لسان العرب. بیروت: دار صادر، ج2.
باقری، خسرو (1379). تربیت دینی و تربیت اخلاقی: تفاوت‌ها و شباهت‌ها. مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 2. باقری، خسرو (1389). درآمدی بر فلسفه تعلیم و تربیت جمهوری اسلامی ایران. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی، ج1.
باقری، خسرو (1398). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه.
باقری، مهری (1378). مقدمات زبان‌شناسی. تهران: قطره.
بهشتی، محمد (1394). مبانی تربیت از دیدگاه قرآن کریم. قم: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
جوادی آملی، عبدالله (1390). حیات حقیقی انسان در قرآن. قم: اسراء.
جوادی آملی، عبدالله (1393). صورت و سیرت انسان در قرآن. قم: اسراء.
خمینی، سید روح‌الله (1389). صحیفه امام. تهران. موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ج21.
دورانتی، الساندرو (1396). انسان‌شناختی زبان‌شناختی. ترجمه رضا مقدم‌کیا. تهران: نشر نی.
دهخدا، علی‌اکبر (1373). لغت‌نامه. تهران: روزنه.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات ألفاظ القرآن. بیروت: نشر دار القلم.
رفیعی، بهروز (1392). مربیان بزرگ مسلمان. قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
شورای عالی آموزش و پرورش (1391). سند تحول بنیادین آموزش و پرورش.
صاحب بن عباد، اسماعیل (1414ق). المحیط فی اللغة. بیروت. عالم الکتب، ج10.
صدرالدین شیرازى، محمد بن ابراهیم (1365). الحکمة المتعالیة فى الأسفار العقلیة الأربعة. قم: مکتبة المصطفوی، ج9.
طباطبایى، سید محمدحسین (1377). تفسیر المیزان. ترجمه: سید محمدباقر موسوى همدانى. قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعهى مدرسین حوزه علمیه قم، ج19-20، 16.
طباطبایى، سید محمدحسین (1387). انسان از آغاز تا انجام. به کوشش سید هادی خسروشاهی. قم: بوستان کتاب.
فیاضی، غلامرضا (1393). علم النفس فلسفی. به کوشش محمدتقی یوسفی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
لاند، نیک (1397). زبان و تفکر. ترجمه: داود کرمی. تهران: ساوالان.
لطف‌آبادی، حسین (1365). روانشناسی رشد زبان. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
مصباح یزدی، محمدتقی (1390). فلسفه تعلیم و تربیت اسلامی. تهران: مدرسه.
مصباح یزدی، محمدتقی (1394). انسان در قرآن. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
مصطفوى، حسن (1430ق). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم. بیروت: نشر دار الکتب العلمیة. مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، ج4.
مطهرى، مرتضى (1377). مجموعه آثار. قم: صدرا، ج21، 23-24، 28.
مکارم شیرازی، ناصر (1386). زندگى در پرتو اخلاق. قم: سرور.
نقیب‌زاده، میرعبدالحسین (1388). نگاهی به فلسفه آموزش و پرورش. تهران: انتشارات طهوری.
نورالدین، سید عباس؛ مبارک، عبدالرحیم (1417ق). الشمس الساطعة: رسالة فی ذکری العالم الربانی العلامه السید محمد حسین الطباطبائی التبریزی. بیروت: دار المحجة البیضاء.
ویگوتسکی، لو (1387). اندیشه و زبان. ترجمه: حبیب‌الله قاسم‌زاده. تهران: ارجمند.
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 82 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 36 |
||