پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 23 |
| تعداد شماره‌ها | 389 |
| تعداد مقالات | 3,004 |
| تعداد مشاهده مقاله | 4,274,567 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 1,666,226 |
تجلّی معرفت دینی و فضائل اخلاقی در دعای «مکارم الاخلاق» بر مبنای کارکردهای صور بیانی | ||
| پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی | ||
| مقاله 2، دوره 3، شماره 1 - شماره پیاپی 9، دی 1401، صفحه 29-48 اصل مقاله (1.52 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.22034/riet.2022.12649.1140 | ||
| نویسنده | ||
| روح الله قربانی* | ||
| مربی، گروه معارف اسلامی، دانشگاه فرهنگیان، همدان، ایران | ||
| تاریخ دریافت: 18 آبان 1401، تاریخ بازنگری: 12 آذر 1401، تاریخ پذیرش: 16 آذر 1401 | ||
| چکیده | ||
| در اینکه زبان در صحیفه سجادیه زبانی ادبی است، شکی وجود ندارد و بررسی، تحلیل و تبیین کلام امام سجاد(ع) از این حیث نشان میدهد که از جمله اهداف ایشان در به‌کار بستن این زبان -جدای از اینکه ادبی‌‌شدن زبان در دعا اجتناب‌‌ناپذیر است- معرفت‌بخشی بوده است. در این راستا، هدف پژوهش حاضر تحلیل زبانی- بلاغی دعای مکارم الاخلاق امام سجاد(ع) بر مبنای کارکردهای صور بیانی و تبیینِ کارکردهای صور آن و بررسی جایگاه تأثیر آنها در معرفت دینی و ارزش‌‌های اخلاقی در دعای مکارم الاخلاق است. روش پژوهش کیفی و از نوع پژوهش ادبی مبتنی بر تحقیق دربارۀ دانش‌‌های ادبی پایه است. اهمیت این پژوهش در آن است که نشان میدهد بهره‌‌مندی از عنصر بلاغت، چگونه می‌‌تواند در تبیین ارزش‌‌های اخلاقی اثربخش باشد. در واقع این پژوهش، به دنبال آن است که علل و عوامل به‌‌کارگیری عناصر بلاغی در ادعیه امام سجاد(ع) را روشن کند. یافته‌‌های تحقیق نشان میدهد بهره‌گیری از تشبیه، مجاز، استعاره و کنایه موجب تأثیر بیشتر در جان مخاطبان و عینی نمودن مفاهیم انتزاعی برای ارتقای درک معارف دینی و مفاهیم اخلاقی می‌‌شود. 24 مورد از صور بیانی در این دعا استخراج شده که استعاره با 12 مورد رتبه اول، کنایه با 8 مورد رتبه دوم، مجاز با 3 مورد رتبه سوم و تشبیه با 1 مورد رتبه چهارم را دارد. مهم‌‌ترین موضوعاتی که امام سجاد(ع) در این دعا درصدد تعمیق معرفت آنها بوده، عبارتند از: بهره‌وری از سرمایه عمر برای کسب فضائل اخلاقی، دستیابی به مقام رضا، اجتناب از رذائل شیطانی، زیست اخلاق‌مدار، تواضع، مغفرت، فاش کردن خیر و پنهان داشتن عیوب، جبران اعمال بد و حلم. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| صور بیانی؛ معرفت دینی؛ دعای مکارم الاخلاق؛ امام سجاد(ع)؛ فضائل اخلاقی؛ استعاره | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Manifestation of Religious Insight and Moral Virtues in the Prayer of “Makārem al-Akhlāq” Based on Figures of speech | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Rouhollah Ghorbani | ||
| Instructor, Department of Islamic Education, Farhangian University, Hamadan, Iran. | ||
| چکیده [English] | ||
| There is no doubt that the language of Sahifeh Sajādiyeh is literary and that the analysis of the words from Imām Sajād (AS) in this term shows that his purpose of using this genre -regardless of the fact that literary language is inevitable in prayers- is to give insight. In this regard, the purpose of the present research is the linguistic-rhetorical analysis of the prayer of Makārem al-Akhlāq from Imām Sajād (AS) based on rhetorical functions and also the explanation of those functions and their impact on religious insight and moral values in the prayer of Makārm al-Akhlāq. The method of study was qualitative and it was a literary research based on basic literary knowledge. The significance of the study is that it shows how rhetorical elements can be effective in the explanation of moral values. Indeed, this research aims to clarify the reasons for applying rhetorical elements in the prayer of Imām Sajād (AS). The research findings show that using simile, trope, metaphor, and irony can deepen the effect of instructions on the audience and make abstract concepts objective in order to improve the perception of religious and ethical concepts. 24 cases of figures of speech were extracted from this prayer involving metaphor with 12 instances in the first level, irony with 8 instances in the second level, trope with 3 instances in the third level, and simile with 1 instance in the fourth level. The most important issues considered in this prayer by Imām Sajād (AS) to deepen insight include: using the treasure of life to acquire moral virtues, achievement of the stage of satisfaction, avoidance of evil vices, ethical living, humbleness, forgiveness revealing goodness and concealing faults, making up for bad actions, and tolerance. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Figures of Speech, Prayer of Makārem al-Akhlāq, Imām Sajād, Moral Virtues, Metaphor | ||
| مراجع | ||
|
نهج‌البلاغه.
صحیفه سجادیه.
ابن مسکویه، احمد بن محمد (1371). تهذیب الاخلاق و تطهیر الاعراق. قم: انتشارات بیدار.
افرام بستانی، فؤاد (1380). ترجمه المنجد الطلاب. ترجمۀ محمد بندرریگی. تهران: انتشارات اسلامی.
انصاریان، حسین (1378). در دیار عاشقان. تهران: انتشارات پیام آزادی، ویرایش سوم، ج6.
بهشتی، سعید؛ داوودی، پریچهر (1380). تربیت اخلاقی برمبنای دعای مکارم اخلاق امام سجاد(ع). مسائل کاربردی تعلیم و تربیت اسلامی، شماره 8-9.
خمینی، سید روح‌الله (1388). چهل حدیث. تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
خنیفر، حسین؛ مسلمی، ناهید (1398). اصول و مبانی روش‌های پژوهش کیفی. تهران: نگاه دانش.
دارابی، محمد بن محمد (1429ق). ریاض العارفین فی شرح صحیفه سید الساجدین. تهران: مطبعة القرآن الکریم الکبری.
سراوانی، سیما؛ مصطفوی‌نیا، محمدرضی (1394). بررسی مؤلفه‌های بلاغت در دعای مکارم الاخلاق و اهل الثغور صحیفه. در: شیراز: مجموعه مقالات کنفرانس جهانی افق‌های نوین در علوم انسانی، آینده‌پژوهی و توانمندسازی.
شبّر، سید عبدالله (1380). اخلاق. ترجمه محمدرضا جباریان. قم: مؤسسه انتشارات هجرت.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1373). صور خیال در شعر فارسی. تهران: انتشارات آگاه.
شمس، منصور (1379). بیان. تهران: انتشارات مجید.
طباطبایی، سید محمدحسین (1374). المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسی، ج5.
طباطبایی، سید محمدحسین (1390). المیزان. ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی. قم: انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین، ج13، 15، 2، 4.
فیض‌الاسلام، سید علی‌نقی (1375). ترجمه و شرح مکارم الاخلاق. تهران: سرای امید.
فیّومی، احمدبن علی (1414ق). المصباح المنیر. قم: مؤسسه دارالهجرة.
قائمی، مرتضی (1393). سیری در زیبائی‌های نهج‌البلاغه. قم: انتشارات ذوی القربی.
قراملکی، احد فرامرز (1395). اخلاق حرفه‌ای در مدرسه. تهران: مؤسسه خیریه آموزشی فرهنگی شهید مهدوی.
کریم‌پور، مهناز (1390). ارتباط تقوا و بسط عدالت در دعای مکارم اخلاق. بینات، شماره 71، ص35-50.
مدنی شیرازی، سید علی خان بن احمد (1435ق). ریاض السالکین فی شرح صحیفه سید الساجدین. قم: مؤسسه النشر الاسلامی، ج2-3، 5، 8.
مکارم شیرازی، ناصر و همکاران (1363). تفسیر نمونه. قم: دارالکتاب اسلامی، ج8.
ممدوحی کرمانشاهی، حسن (1388). شهود و شناخت. قم: مرکز چاپ و نشر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، ج2.
نراقی، علی‌محمد (1388). شرح رساله حقوق امام سجاد(ع). قم: انتشارات مهدی نراقی. | ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 214 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 137 |
||