پیوندهای مفید
آمار
| تعداد نشریات | 25 |
| تعداد شماره‌ها | 475 |
| تعداد مقالات | 3,696 |
| تعداد مشاهده مقاله | 5,339,783 |
| تعداد دریافت فایل اصل مقاله | 2,495,951 |
تحلیل و تبیین فلسفی هویت حرفه‌ای معلم براساس فلسفۀ تربیت اسلامی | ||
| پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی | ||
| مقاله 1، دوره 6، شماره 2، تیر 1404، صفحه 28-7 اصل مقاله (1.98 M) | ||
| نوع مقاله: مقاله پژوهشی | ||
| شناسه دیجیتال (DOI): 10.48310/riet.2025.19059.1410 | ||
| نویسندگان | ||
| مهدی تنده1؛ علیرضا صادق‌زاده قمصری* 2؛ خسرو باقری نوع‌پرست3؛ محمود مهرمحمدی4 | ||
| 1دانشجوی دکتری، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| 2دانشیار، گروه علوم تربیتی، دانشکدة علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران | ||
| 3استاد، گروه مبانی فلسفی و اجتماعی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه تهران، تهران، ایران. | ||
| 4استاد، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران. | ||
| چکیده | ||
| هدف پژوهش حاضر تحلیل و تبیین هویت حرفه‌ای معلم براساس فلسفه تربیت اسلامی، با تأکید بر یافته‌های مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تربیت رسمی عمومی در جمهوری اسلامی ایران و نظریه عاملیت انسان (باقری، ۱۳۹۹) انجام شده است. مسئله اصلی پژوهش آن است که هویت حرفه‌ای معلم در منظومه فلسفه تربیت اسلامی چگونه معنا یافته و چه مؤلفه‌ها و سازوکارهایی در تکوین و تعالی آن نقش‌آفرین هستند؟ روش پژوهش، کیفی و مبتنی بر رویکرد فلسفی- تحلیلی است. در پاسخ به مسئله پژوهش، ابتدا مؤلفه‌های کلیدی چون هویت، عاملیت، هویت جمعی و حرفه از منظر فلسفۀ تربیت اسلامی تحلیل شد. یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که معلم براساس فلسفۀ تربیت اسلامی، فردی هویت‌مدار و تحول‌گرا در بستر موقعیت با توجه به ارزش‌های اصیل فرهنگی جامعه است. هویت حرفه‌ای معلم، به عنوان یکی از اقسام هویت جمعی ناظر به عمل معلمی، امری پویا، چند مؤلفه‌ای و ترکیبی از عناصر معرفتی، انگیزشی، ارادی و عملی است که در بستر موقعیت و درپی تلاش آگاهانه فرد شکل می‌گیرد که در آن، «حرفه» عملی است پیوندخورده با مبادی شناختی، میلی (گرایشی) و ارادی. تکوین و تعالی هویت حرفه‌ای معلم، ضمن رعایت اصل عاملیت معلم، براساس کسب شایستگی‌های مورد نیاز برای درک وی از موقعیت خویش و دیگران و تلاش برای اصلاح و ارتقاء آن در طول زندگی حرفه‌ای براساس نظام معیار اسلامی شکل می‌گیرد. همچنین مؤلفه‌های هویت حرفه‌ای معلم، شامل سه دستۀ عمومی، عام و خاص است. مؤلفه‌های عمومی شامل آن دسته از صفات و توانمندی‌ها است که به حرفه معلمی اختصاص نداشته و شایسته است عموم افراد جامعه واجد آنها باشند، هرچند احراز این مولفه‌ها را می‌توان و باید به عنوان پیش‌نیاز لازم برای ورود به حرفه معلمی دانست. مؤلفه‌های عام، ناظر به صفات و مهارت‌هایی است که همه معلمان لازم است در امر تربیت دارا باشند. مؤلفه‌های اختصاصی هویت حرفه‌ای معلم نیز شامل دانش و مهارت محتوایی معلمان در رشتۀ تخصصی خاص خویش است. از ویژگی‌های تعریف حاضر، تأکید بر «هویت‌مداری»، «موقعیت‌مندی» و «عاملیت» معلم در عین تعامل ناهمتراز با متربیان و نیز گرانباری هویت حرفه‌ای معلم از میراث فرهنگی جامعه است که او را از صرفاً انتقال‌دهنده محتوای علمی، به کنشگری آگاه، اخلاقی و تحول‌آفرین در هویت متربیان، متناسب با موقعیت مبدل می‌سازد. | ||
| کلیدواژه‌ها | ||
| فلسفۀ تربیت اسلامی؛ هویت حرفه‌ای؛ معلم؛ تربیت معلم | ||
| عنوان مقاله [English] | ||
| Philosophical Analysis and Explanation of Teachers’ Professional Identity Based on Islamic Educational Philosophy | ||
| نویسندگان [English] | ||
| Mahdi Tandeh1؛ Alireza Sadeqzadeh Qamsari2؛ Khosrow Bagheri Nowparast3؛ Mahmoud Mehrmohammadi4 | ||
| 1Ph.D., Student, Department of educational sciences, faculty of humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 2Associate professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| 3Professor, Department of Philosophical and Social Foundations, Faculty of Psychology and Educational Sciences, University of Tehran, Tehran, Iran. | ||
| 4Professor, Department of Educational Sciences, Faculty of Humanities, Tarbiat Modares University, Tehran, Iran | ||
| چکیده [English] | ||
| The present study aims to analyze and explain teachers’ professional identity based on Islamic educational philosophy, with an emphasis on the theoretical foundations of fundamental transformation in the formal public education system of the Islamic Republic of Iran and the theory of human agency (Baqeri, 2020). The primary research question is: How is teachers’ professional identity conceptualized within the framework of Islamic educational philosophy, and what components and mechanisms contribute to its formation and elevation? The research employs a qualitative method based on a philosophical-analytical approach. In addressing the research question, key components such as identity, agency, collective identity, and profession were first analyzed from the perspective of Islamic educational philosophy. The findings indicate that, according to Islamic educational philosophy, a teacher is an identity-driven and transformative individual within a situational context, guided by the authentic cultural values of society. Teachers’ professional identity, as a form of collective identity pertaining to teaching practice, is dynamic, multifaceted, and composed of cognitive, motivational, volitional, and practical elements that emerge within a situational context through conscious effort. In this framework, “profession” is an action intertwined with cognitive, affective (tendential), and volitional foundations. The formation and elevation of teachers’ professional identity, while adhering to the principle of teacher agency, are based on acquiring the necessary competencies for understanding their own and others’ situations and striving for their improvement and enhancement throughout their professional lives in accordance with Islamic ethical standards. Furthermore, the components of teachers’ professional identity are categorized into three groups: general, common, and specific. General components include attributes and competencies not exclusive to the teaching profession but desirable for all members of society, though their attainment can and should be considered a prerequisite for entering the teaching profession. Common components refer to traits and skills essential for all teachers in the practice of education. Specific components of teachers’ professional identity encompass their content knowledge and pedagogical skills within their specialized disciplines. A defining feature of this conceptualization is its emphasis on “identity-centeredness,” “situatedness,” and “agency” in teachers, alongside their asymmetrical interaction with students, as well as the weight of teachers’ professional identity derived from the cultural heritage of society. This transforms them from mere transmitters of academic content into conscious, ethical, and transformative agents in shaping students’ identities in accordance with their situational context. | ||
| کلیدواژه‌ها [English] | ||
| Islamic educational philosophy, professional identity, teacher, teacher education | ||
| مراجع | ||
|
قرآن کریم.
باقری، خسرو (۱۳۸۴). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه، ج2.
باقری، خسرو (۱۳۹۹). عاملیت انسان؛ رویکردی دینی و فلسفی. تهران: انتشارات واکاوش.
حرّعاملی، محمد بن حسن (۱۳۷۵). وسائل الشیعه: إلی تحصیل مسائل الشریعة. قم: مؤسسه آل‌البیت(ع) لإحیاء التراث، ج2.
دفتر همکاری‌های بین‌المللی وزارت آموزش و پرورش (۱۳۷۶). یادگیری گنج درون: گزارش کمیسیون بین‌المللی آموزش و پرورش برای قرن بیست‌ویکم به یونسکو. تهران: انتشارات تزکیه.
دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه. تهران: دانشگاه تهران، ج15.
رضایی، مهدی (1403). ارائه مولفه‌های معلم تحول‌آفرین بر پایه اسناد بالادستی نظام آموزش و پرورش و اندیشه‌های تربیتی آیت‌الله خامنه‌ای. پژوهش در آموزش معارف و تربیت اسلامی، 5(2)، ص40-27.
https://doi.org/10.22034/riet.2024.16255.1251
رؤوف، علی (1379). بررسی جنبش جهانی برای بهسازی تربیت معلم. تهران: پژوهشگاه.
صادق‌زاده قمصری، علیرضا و همکاران (1390). مبانی نظری تحول بنیادین در نظام تعلیم و تربیت رسمی عمومی جمهوری اسلامی ایران. تهران: دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی.
عمید، حسن (1365). فرهنگ فارسی عمید. تهران: امیرکبیر، ج3.
فتحی، معصومه؛ سعدی‌پور، اسماعیل؛ ابراهیمی قوام، صغری؛ دلاور، علی (1402). شناسایی ابعاد و مولفه‌های شایستگی حرفه‌ای معلمان و ارائه مدل مفهومی در تراز جمهوری اسلامی. تربیت اسلامی. 18(46)، ص146-125.
https://doi.org/10.30471/edu.2023.9191.2725
فرامرز قراملکی، احد؛ برخورداری، زینب؛ موحدی، فائزه (1395). اخلاق حرفه‌ای در مدرسه. تهران: موسسه آموزشی و فرهنگی شهید مهدوی.
لطف‌آبادی، محسن (1392). بازخوانی نظری مفهوم هویت. خردنامه، 4(10)، ص65-53.
محمودی بورنگ، محمد؛ نبئی، حمزه (1398). عوامل مؤثر بر هویت حرفه‌ای معلم: مروری نظام‌مند. توسعه حرفه‌ای معلم، 4(1)، ص77-94.
مومنی‌راد، اکبر؛ علی‌آبادی، خدیجه؛ فردانش، هاشم؛ مزینی، ناصر (1392). تحلیل محتوای کیفی در آیین پژوهش: ماهیت، مراحل و اعتبار نتایج. اندازه‌گیری تربیتی، 4(14)، ص187-222.
مهرمحمدی، محمود (1404). هوش مصنوعی و آینده حرفه معلمی. مطالعات برنامه درسی در تربیت و بالندگی معلم، 1(1).
https://doi.org/10.22034/jcsted.2025.496571.1011
مهرمحمدی، محمود؛ فاضلی، احمدرضا (۱۳۹۴). ماهیت دانش تدریس و دانش معلمان: مقایسه دیدگاه لی شولمن و گری فنسترماخر. پژوهش‌نامه مبانی تعلیم و تربیت، ۵(۱)، ص۳۰-۴۶. https://doi.org/10.22067/fe.v5i1.22259
Beijaard, D., Koopman, M. & Schellings, G. (2022). Reframing Teacher Professional Identity and Learning. In: The Palgrave Handbook of Teacher Education Research. Palgrave Macmillan, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-59533-3_28-1
Beijaard, D., Meijer, P.C. & Verloop, N. (2004). Reconsidering research on teachers’ professional identity. Teaching and teacher education, 20(2), p.107-128.
Beijaard, D., Verloop, N. & Vermunt, J. (2000). Teachers’ perception of professional identity: An exploratory study from a personal knowledge perspective. Teaching and Teacher Education, no. 16, p.749-764.
Bohl, J.V. & Van Zoest, L.R. (2002). Learning through identity: A new unit of analysis for studying teacher development. In: A.D. Cockburn & E. Nardi (Eds.), Proceedings of PME 26 Conference (vol. 2, pp. 137–144). Norwich: University of East Anglia. Danielewicz, J. (2001). Teaching Selves: Identity, pedagogy, and teacher education. Albany: State University of New York Press.
Grossman, P.L. (1990). The making of a teacher: Teacher knowledge and teacher education. New York: Teachers College Press.
Hanna, F. & et al. (2019). Domains of teacher identity: A review of quantitative measurement instruments. Educational Research Review, vol. 27, p. 15-27. https://doi.org/10.1016/j.edurev.2019.01.003
Hodgen, J. & Askew, M. (2007). Emotion, identity and teacher learning: Becoming a primary mathematics teacher. Oxford Review of Education, 33(4), p. 469–487.
Liu, X., Mearns, T. & Admiraal, W. (2023). Teacher-student relationship as a lens to explore Teacher identity in an intercultural context. Teaching and Teacher Education, no. 136, p. 104379. https://doi.org/10.1016/j.tate.2023.104379 Rushton, E.A., Rawlings Smith, E., Steadman, S. & Towers, E. (2023). Understanding teacher identity in teachers’ professional lives: A systematic review of the literature. The Review of Education, 11(2). https://doi.org/10.1002/rev3.3417
Sandelowski, M. (1995). Sample size in qualitative research. Res Nurs Health, 18(2), p. 179- 83.
Shulman, L. (1987). Knowledge and teaching: foundations of the new reform. Harvard Educational Review, 57(1), p.1- 22.
Smith, R. (2007). Developing professional identities and knowledge: Becoming primary teachers. Teachers and Teaching: theory and practice, 13(4), p. 377–397.
Suarez, V. & McGrath. J. (2022). Teacher professional identity: How to develop and support it in times of change. OECD Education Working Papers, No. 267, OECD Publishing, Paris. https://doi.org/10.1787/b19f5af7-en Van Dijk, E.M. (2009). Teachers’ views on understanding evolutionary theory: A PCK‑study in the framework of the ERTE‑model. Teaching and Teacher Education, 25(2), p. 259–267. https://doi.org/10.1016/j.tate.2008.09.008 Vuori, L. (2015). WHO AM I? The Teacher Identity Construction of Student Teachers. Master’s thesis, University of Jyväskylä.
Zhang, Y. & Wang, P. (2022). Twenty years’ development of teacher identity research: A bibliometric analysis. Frontiers in Psychology, no.12. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2021.783913
| ||
|
آمار تعداد مشاهده مقاله: 107 تعداد دریافت فایل اصل مقاله: 67 |
||